Przy okazji powtarzanego co cztery lata autozapisu do PPK pojawiło się wiele pytań. Niestety, najczęściej dotyczących tego jak zrezygnować z uczestnictwa w programie. Niektórzy po raz pierwszy zadali sobie pytanie czym właściwie PPK jest i dlaczego ma być odciągane z ich wynagrodzenia. Osobiście postrzegam to jako dowód na całkowitą nieświadomość finansową Polaków, ponieważ PPK to wręcz pieniądze leżące na ziemi – nawet jeśli nie zamierzamy oszczędzać aż do emerytury.
PPK – co to jest?
Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to istniejący od lipca 2019 r. rządowy program długoterminowego oszczędzania na emeryturę, jedno z wielu rozwiązań, które mają docelowo nieco załagodzić problem bardzo niskich przyszłych świadczeń realizowanych przez ZUS.
Według oficjalnej prognozy w 2026 r. emerytura przeciętnego Polaka stanowić będzie zaledwie 25 proc. ostatniej pensji. Dla wielu osób, które nie zdołają samodzielnie lub za pośrednictwem rządowych programów zgromadzić dodatkowych oszczędności, może to oznaczać radykalne pogorszenie się stopy życiowej, a wręcz niemożliwość utrzymania się.
Comiesięczne wpłaty na PPK składają się z dwóch części:
- Wpłata pracownika – 2% wynagrodzenia brutto z możliwością dobrowolnego podwyższenia do max. 4%
- Wpłata pracodawcy – 1,5% wynagrodzenia brutto z możliwością dobrowolnego podwyższenia do max. 2,5%
Dodatkowo po zapisaniu się do programu PPK skarb państwa (czyt. podatnicy) dopłaca 250 zł tzw. wpłaty powitalnej oraz 240 zł co roku.
Wpłaty comiesięcznie trafiają na indywidualny rachunek PPK zarządzany przez instytucję finansową, najczęściej towarzystwo funduszy inwestycyjnych. Wybór instytucji zależy od pracodawcy.
Następnie środki są inwestowane w papiery wartościowe – akcje i obligacje w proporcjach ustalanych na podstawie czasu pozostałego do emerytury.
Dlaczego po dołączeniu do PPK moje wynagrodzenie netto (na rękę) jest niższe?
Wpłata pracownika jest odliczana od wynagrodzenia brutto, dlatego zmniejsza wypłacane na rękę wynagrodzenie. Wpłata pracodawcy zwiększa ponoszony przez niego koszt zatrudnienia.
Ilu Polaków uczestniczy w PPK?
Według danych z lutego 2023 r. (ostatnich przed autozapisem) w PPK uczestniczy 2,57 mln osób. To jedynie 35% uprawnionych pracowników. Najniższa partycypacja notowana jest w sektorze publicznym – jedynie 21%.
Popularne mity dotyczące PPK
Mitów odnośnie uczestnictwa w PPK narosło co niemiara. Poniżej zebrałem sześć najczęściej czytanych przeze mnie w internetowych komentarzach lub słyszanych od znajomych i rodziny.
Mit #1 – „pieniędzy nie można wypłacić przed emeryturą”
Można. Nawet co miesiąc. Więcej o tym w dalszej części artykułu.
Mit #2 – „rząd ukradnie te pieniądze tak jak ukradł z OFE”
Ten mit ma pewne uzasadnienie fatalnymi zagraniami rządów PO i PiS w związku z OFE i narosłymi wokół wygaszania tego programu mitami i półprawdami, w szczególności odnośnie „kradzieży”. Oszczędności zgromadzone w PPK są jednak – zgodnie z ustawą – prywatną własnością uczestników. ZUS w żadnym momencie nie uzyskuje do nich dostępu, a zarządzaniem zajmują się najczęściej prywatne fundusze wybrane przez pracodawcę. Rządowe gwarancje mogą Cię oczywiście nie przekonywać i wcale mnie to nie dziwi. Jednak nawet jeśli rząd miałby „ukraść pieniądze z PPK w jedną noc”, to przy wypłatach comiesięcznych stracisz tylko jedną wpłatę – o wiele mniej niż możesz zyskać.
Mit #3 – „wolę sam zainwestować”
Inwestować oczywiście warto, w szczególności pod kątem przyszłej emerytury. Pozostając w PPK zyskujesz więcej pieniędzy na inwestycje przy założeniu wypłat, możesz również program częścią składową swojego długoterminowego portfela inwestycyjnego.
Mit #4 – „może i mogę zyskać, ale nie chce mi się wypłacać”
Wypłata z PPK w przypadku większości funduszy ogranicza się do kilku kliknięć.
Mit #5 – „pracodawca obrazi się, zabierze mi premię lub nie da podwyżki”
Jeśli Twój pracodawca miałby zacząć gorzej Cię traktować, zabrać Ci premię lub nie dać podwyżki ze względu na Twoje uczestnictwo w PPK, co stanowi dla niego bardzo niski koszt dodatkowy, to powinieneś natychmiast rozważyć rezygnację z dalszej współpracy. Zniechęcanie do programu, nakłanianie do rezygnacji jest zresztą czynnością zabronioną w myśl art. 108 ustawy o PPK.
Mit #6 – „oszczędności są inwestowane w akcje z GPW, a te tylko spadają”
Fundusze mają różne strategie, ale są zmuszone do inwestowania co najmniej 40% gromadzonych oszczędności w części udziałowej w spółki z indeksu WIG20. Ten zaś nie przyniósł od wielu lat znaczących zysków, w szczególności w porównaniu do światowych indeksów takich jak amerykańskie S&P 500 i NASDAQ Composite czy niemiecki DAX. Opieranie się na analizie historycznej jest jednak co najmniej wątpliwym podejściem do budowania długoterminowego portfela inwestycyjnego. Warto pamiętać, że fundusze inwestują również w spółki zagraniczne – co najmniej 20% części udziałowej.
Korzyści z pozostania w PPK do emerytury
Docelowo oszczędności są gromadzone w PPK do 60 roku życia. Wówczas można dokonać pełnej wypłaty obejmującej całość wpłat pracownika, pracodawcy oraz państwowych dopłat.
Jeśli instytucji prowadzącej PPK uda się wypracować zysk, będzie on objęty podatkiem od zysków kapitałowych w wysokości 19%. Co ważne, podatek zostanie naliczony tylko od zysków przypadających na 75% środków. Z opodatkowania zawsze zwolniony będzie zysk od 25% środków – niezależnie czy wypłata jest jednorazowa czy w ratach.
Zapłaty podatku można uniknąć wypłacając jednorazowo do 25% oszczędności, a pozostałą część rozkładając na co najmniej 120 miesięcznych rat (10 lat).
Skorzystanie ze zgromadzonych środków na wkład własny lub w przypadku choroby
Zgromadzone w PPK oszczędności można wykorzystać jeszcze przed 60 r.ż. w dwóch szczególnych przypadkach:
- do 100% środków na wkład własny przy kredycie hipotecznym na budowę lub przebudowę budynku mieszkalnego, zakup domu, mieszkania lub gruntu, nabycie udziału we współwłasności domu, mieszkania lub gruntu
- do 25% środków w przypadku choroby uczestnika PPK, jego małżonka/i lub niepełnoletniego dziecka.
Co ważne, w przypadku przeznaczenia środków na wkład własny konieczny jest ich zwrot. Mamy na to do 15 lat od wypłaty oszczędności, przy czym zacząć zwracać pieniądze powinniśmy nie później niż 5 lat od pobrania środków. Z tej opcji można skorzystać tylko raz.
Pieniądze z PPK można wypłacać przed emeryturą nawet co miesiąc. I jeszcze na tym zarobić.
Załóżmy jednak, że dodatkowe oszczędności na emeryturę planujemy gromadzić we własnym zakresie lub też – czego nie pochwalam, jest to bowiem działanie zgubne – w ogóle się nią nie przejmujemy i liczymy na utrzymanie się ze świadczeń ZUS.
Czy należy wówczas wypisać się z PPK? Moim zdaniem – nie. I mam na to twarde obliczenia.
Przypomnijmy jakie konsekwencje ma wypłata przed osiągnięciem 60 roku życia inna niż wypłata na wkład własny lub w razie choroby. Są to:
- strata dopłaty powitalnej (250 zł) i rocznej (240 zł)
- 30% z wpłat pracodawcy zostanie przekazane do ZUS
- zapłata 19% podatku od zysków kapitałowych
Państwowe dopłaty mają na celu zachęcenie do pozostania w programie, ich utrata więc jest zrozumiała i w żaden sposób nie obciąża pracownika. 30% z wpłat pracodawcy trafia na konto ZUS i podwyższa przyszłą emeryturę. Podatek od zysków kapitałowych wystąpi – jak sama nazwa mówi – wyłącznie od ewentualnych zysków wypracowanych przez instytucję prowadzącą rachunek PPK.
Do naszej kieszeni trafia więc dodatkowe 70% z 1,5% (max. 2,5%) wpłaty pracodawcy. Licząc od kwoty brutto, oznacza to o ok. 1% wyższe wynagrodzenie + potencjalne zyski osiągnięte przez fundusz.
Obliczenie korzyści przy średnim wynagrodzeniu
Policzmy miesięczną korzyść z uczestnictwa w PPK i wcześniejszych wypłat dla osoby zarabiającej średnią krajową – 7065,56 zł brutto w lutym 2023 r. W obliczeniach zakładam, że instytucja prowadząca PPK nie osiągnęła w okresie od wpłaty do wypłaty żadnego zysku lub straty, a także, że zarówno pracodawca jak i pracownik zdecydowali się na najniższe możliwe stawki wpłat tj. odpowiednio 2% i 1,5%.
Wpłata pracownika: 7065,56 * 2% = 141,31 zł
Wpłata pracodawcy: 7065,56 * 1,5% = 105,98 zł
Pracownik wypłacając środki z PPK otrzyma:
100% swojej wpłaty: 141,31 zł
70% z wpłaty pracodawcy (reszta trafi do ZUS): 74,19 zł
74,19 zł stanowi więc comiesięczny zysk pracownika zarabiającego średnią krajową, zapisanego do PPK i wypłacającego pieniądze przed 60 rokiem życia. Zysk, którego nie otrzymałby wypisując się z programu.
Jak i kiedy można wcześniej wypłacić pieniądze z PPK?
Szczegółowy sposób wypłaty pieniędzy z PPK zależy od instytucji prowadzącej rachunek. Zazwyczaj ogranicza się do zalogowania się do serwisu internetowego i złożenia dyspozycji wypłaty przy pomocy kilku kliknięć.
Środki można wypłacać co miesiąc, co kwartał, co rok lub w dowolny inny regularny lub nieregularny sposób.
Moim zdaniem dodatkowe co najmniej kilkadziesiąt złotych miesięcznie za kilka kliknięć to bardzo dobra oferta – nawet wówczas, gdy nie zamierzamy pozostać w PPK do osiągnięcia 60 lat.
Jak zapisać się do PPK?
Niezależnie w jaki sposób zamierzasz traktować gromadzone wpłaty, do PPK możesz zapisać się pracując na podstawie umowy o pracę lub świadcząc usługi na podstawie umowy zlecenie. Zapis następuje najpóźniej po 90 dniach od zawarcia umowy, chyba że zatrudniony złoży rezygnację z uczestnictwa w programie.
Nawet w razie złożenia rezygnacji, wciąż możesz zapisać się do PPK. Podobnie w każdym momencie możesz z PPK zrezygnować.
W celu zapisania się lub wypisania z PPK skontaktuj się ze swoim pracodawcą – obsługuje on cały proces związany z zapisem lub rezygnacją.
Spodobał Ci się ten artykuł? Uważasz go za przydatny? Postaw kawę dla naszej redakcji i wesprzyj dalszy rozwój serwisu!
Informacje zamieszczane w serwisie Bespace.pl są prywatnymi opiniami autorów i nie stanowią rekomendacji inwestycyjnych w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 roku w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych, ich emitentów lub wystawców (Dz. U. z 2005 roku, Nr 206, poz. 1715). Wszelkie decyzje inwestycyjne Czytelnik podejmuje na własne ryzyko i odpowiedzialność. Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam umieszczanych w serwisie.
